Καβαφικοί φόνοι

Καβαφικοί φόνοι

Φαίνεται ότι έγινε μόδα να εμπνέονται οι συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων από τη λογοτεχνία. Δεν εξηγείται αλλιώς το ότι σε σύντομο διάστημα κυκλοφόρησαν δύο τέτοια μυθιστορήματα. Πρώτα το μυθιστόρημα του Κυριάκου Μαργαρίτη "Στον ίσκιο των σκοτωμένων κοριτσιών" (Ψυχογιός) στηριγμένο στη "Φόνισσα" και στο "Έγκλημα και τιμωρία", και τώρα κυκλοφορεί το επίσης αστυνομικό του Θοδωρή Παπαθεοδώρου "Καβαφικοί φόνοι" (Ψυχογιός, 2012) εμπνευσμένο από τον Καβάφη.

Το μυθιστόρημα του Μαργαρίτη ήταν πιο συμπυκνωμένο και ως ένα βαθμό πιο πειστικό για τα αίτια των δολοφονιών και τον τρόπο εξιχνίασής τους. Διερωτώμαι γιατί ο Παπαθεοδώρου χρειάστηκε 514 σελίδες (ηλεκτρονικά 597) για να ολοκληρώσει το έργο του. Ίσως ήταν η προσπάθειά του να εντάξει όσο πιο πολλούς Καβαφικούς στίχους μπορούσε.

Η υπόθεση είναι εν συντομία η εξής: Ένας αποτυχημένος και κυνικός ιδιωτικός ντετέκτιβ, ο Νίκος Μάντης, αφού είχε ζήσει χρόνια στην Αμερική, ανοίγει στην Αθήνα ένα γραφείο ερευνών με μηδαμινή πελατεία. Μια μέρα όμως ένα e-mail του προτείνει 20.000 ευρώ για να εξιχνιάσει μια δολοφονία και του καταθέτει ως προκαταβολή 2.000 ευρώ. Φυσικά αποδέχεται.. Το θύμα, μια 98χρονη εκκεντρική και πάμπλουτη πρώην πόρνη, βρέθηκε νεκρή. Όργανο του φόνου ήταν ένα χρυσό αιγυπτιακό ξίφος, που στη λαβή του είχε τη μορφή της Κλεοπάτρας. Στο χέρι της βρέθηκε επίσης ένα φωτοτυπημένο αντίγραφο του ποιήματος του Καβάφη "Πόλις", με τις μουντζούρες, τις διαγραφές, τα συνθηματικά αρχικά που ο Καβάφης συνήθιζε να βάζει στα πρόχειρά του, πριν τους δώσει την τελική μορφή. Στον τοίχο, στο πλαίσιο ενός κάδρου, ήταν ένα άλλο ποίημα, το "Αλεξανδρινοί βασιλείς".

Θα ακολουθήσουν αρκετοί άλλοι φόνοι (νομίζω επτά) και κάθε φορά ένα διαφορετικό καβαφικό ποίημα συνοδεύει το νεκρό. Εκτός από τα ποιήματα, πολλοί άλλοι στίχοι κυκλοφορούν στο βιβλίο, κυρίως όπως τους αναφέρει ένας πρώην καθηγητής στην Οξφόρδη, μελετητής του Καβάφη, τη βοήθεια του οποίου ζητά ο Μάντης για να εξιχνιάσει τις δολοφονίες.

Ενώ ο Παπαθεοδώρου που γνωρίσαμε τόσο διαφορετικό στην τετραλογία "Οι καιροί της μνήμης" είχε μια καλή ιδέα στην οποία να στηριχτεί, έμπλεξε τόσα πρόσωπα, τόσες υποθέσεις που ο αναγνώστης χάνεται μέσα στο λαβύρινθο της αφήγησης. Ο ντετέκτιβ εμφανίζεται εντελώς αδαής, κάνει διαρκώς καλαμπούρια, όχι πάντοτε επιτυχημένα και εκφράζεται με μια γλώσσα που προσιδιάζει στους σκληρούς του υποκόσμου.  Και κανένας λόγος νομίζω δεν υπάρχει να καταφεύγει ο συγγραφέας τόσο συχνά σε παρομοιώσεις, κάποτε εξεζητημένες.

Στο έργο, που διαδραματίζεται στην Αθήνα κυρίως και εν μέρει στην Αλεξάνδρεια, κυκλοφορεί πολλή ομοφυλοφιλία, που κάποια στιγμή επισημαίνεται και στο ίδιο το βιβλίο. Υπάρχουν επίσης γεγονότα που δεν σχετίζονται άμεσα με το κεντρικό θέμα, όπως για παράαδειγμα ο παράλυτος και εντελώς ακίνητος αδελφός του Μάντη που νοσηλεύται σε μια κλινική ή η αντικατάσταση μιας αγιογραφίας από το μοναστήρι του όρους Σινά, με αντίγρφαφο από έναν αρχαιοκάπηλο. Έστω κι αν αυτός δολοφονείται, η δολοφονία του δεν σχετίζεται με την αρχαιοκαπηλία.

Αν και στην αρχή το μυθιστόρημα κινεί το ενδιαφέρον, γίνεται στη συνέχεια δαιδαλώδες και κουραστικό. Ας διαβάσουμε καλύτερα απευθείας τον Καβάφη!

Μπαρ Φλωμπέρ

Μπαρ Φλωμπέρ

Δεν ξέρω πώς μου διέφυγε (αν και η πρώτη του έκδοση ανάγεται στο 2000) ένα όχι ευκαταφρόνητο βιβλίο. Το ανακάλυψα πρόσφατα, ίσως γιατί τώρα με την επανέκδοσή του κυκλοφορεί και σε ηλεκτρονική μορφή. Πρόκειται για το μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη «Μπαρ Φλωμπέρ» (Καστανιώτης, 2012).

Η βασική του ιδέα μου θύμισε ένα από τα ωραιότερα βιβλία (αν όχι το ωραιότερο) που έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς εξαντλημένο πια, το «Νυχτερινό τρένο για τη Λισαβόνα», του Πασκάλ Μερσιέ. Δεν μιλώ για μίμηση. Μιλώ για ομοιότητα στην κεντρική ιδέα. Άλλωστε, όπως λέει ο Σεφέρης, δεν υπάρχει παρθενογένεση στην Τέχνη.

Ο Γιάννης Λουκά, φιλόλογος, κοντά στα σαράντα, συνεργάτης σε διάφορα περιοδικά, αναλαμβάνει να βοηθήσει τον συγγραφέα πατέρα του στην έκδοση της αυτοβιογραφίας του. Ψάχνοντας το αρχείο του, βρίσκει το χειρόγραφο ενός μυθιστορήματος με τίτλο «Μπαρ Φλωμπέρ», με συγγραφέα κάποιον Λουκά Ματθαίου. Ο πατέρας του Γιάννη, σύμβουλος σε εκδοτικό οίκο, το είχε απορρίψει. Όμως ο Γιάννης εντυπωσιάζεται και αρχίζει την αναζήτηση του άγνωστου συγγραφέα. Αποσπάσματα του μη εκδοθέντος «Μπαρ Φλωμπέρ», που είχε εντυπωσιάσει τον Γιάννη Λουκά, παρεμβάλλονται στη δική του περιπέτεια αναζήτησης.  Μια αναζήτηση που τον φέρνει στη Βαρκελώνη, στη Φλωρεντία, στο Βερολίνο και τελικά σε χωριά της Αρκαδίας.

Γράφει ο ίδιος ο συγγραφέας στο επίμετρο του βιβλίου του: «Ένας σκοτεινός σαγηνευτικός άντρας, ένας νεότερος άντρας σε περίοδο κρίσης, ένας πίνακας του Πουσέν, οι τέσσερις Ευαγγελιστές, το ευρωπαϊκό  τοπίο του τέλους του 20^ου αιώνα, οι μπιτ, ο Γκαουντί, η αρχιτεκτονική, ο Φασμπίντερ, τα έντυπα της εποχής, το πατρικό πρότυπο, η σαγήνη του αρσενικού, η σαγήνη του θηλυκού, ο φόβος του ν’ αγαπηθείς, η απόλυτη μοναξιά του ερωτευμένου. Αλλά και η αποξένωση, η αίσθηση του να είσαι ταυτόχρονα μέσα κι έξω απ’ τα πράγματα, η εξέλιξη της δομής του μυθιστορήματος, οι επάλληλες αφηγηματικές στρώσεις, το συγγραφικό μπλοκάρισμα, η αλληλοδιείσδυση μυθοπλασίας και πραγματικότητας.

Το ετερόκλητο αυτό υλικό άρχισε σταδιακά να μου επιβάλλεται. Του παραδόθηκα αμαχητί και του επέτρεψα να με οδηγήσει».

Γεμάτο με κωδικούς που πρέπει να αποκρυπτογραφήσει, όπως ο ίδιος ο τίτλος «Μπαρ Φλωμπέρ» ή το μότο του πρώτου κεφαλαίου: Oral-Mare-Even-Neat ή τα αρχικά Λ.Δ.Σ.Κ. Προς το τέλος σημαντικό ρόλο παίζει η περίφημη φράση από τον πίνακα του Πουσέν (17^ος αι.) «Et in Arcadia ego», στην οποία φράση η παράλειψη του ρήματος επιτρέπει ποικίλες ερμηνείες. Και ακόμα μια λατινική φράση, «I TEGO ARCANA DEI», βάζει και τον πρωταγωνιστή και τον αναγνώστη στο δρόμο για την τελική λύση.

Κρυπτογραφήματα, αναγραμματισμοί, περιπέτεια, έρωτας και πάνω απ’ όλα η ατμόσφαιρα των τριών πόλεων, της Βαρκελώνης, της Φλωρεντίας και του Βερολίνου συνθέτουν ένα γοητευτικό αποτέλεσμα. Προπάντων για όποιον έχει γνωρίσει τις τρεις αυτές πόλεις ή τα χωριά  της Αρκαδίας, είναι σαν να ξαναβρίσκεται σε οικείο περιβάλλον. Τις φαντάζεται, περιπλανιέται μαζί με τον συγγραφέα σε μια αναζήτηση. Του άλλου άραγε ή και του ίδιου του εαυτού μας;

Το όρος της σιωπής

 Το όρος της σιωπής

Κυριάκος Μαρκίδης, Το όρος της σιωπής (Αναζητώντας την Ορθόδοξη Πνευματικότητα), Διόπτρα, 2004.

Το βιβλίο αυτό πρωτοεκδόθηκε στα Αγγλικά με τίτλο "The Mountain of Silence). Δεν είναι μυθιστόρημα, είναι, όπως λέει και ο υπότιτλος, ένα βιβλίο πνευματικής αναζήτησης. Ο συγγραφέας, Κύπριος, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο του Mein, αρχίζει το βιβλίο μιλώντας μας για την εσωτερική πορεία που ακολούθησε ο ίδιος, από τον αγνωστικισμό της πρώτης περιόδου της ζωής του, στις ανατολικές θρησκείες και στον υπερβατικό διαλογισμό, και από εκεί, μετά από μια επίσκεψη το 1991 στο Άγιον Όρος, στη χριστιανική πνευματικότητα. Η ζωή του, όπως λέει, άλλαξε άρδην μετά την επίσκεψή του εκεί και τη γνωριμία του μ' ένα Κύπριο, Αγιορείτη μοναχό, τον πατέρα Μάξιμο. Ψευδώνυμο, όπως και για πολλά άλλα πρόσωπα στο βιβλίο, αλλά που για μας εδώ στην Κύπρο είναι εύκολα αναγνωρίσιμα.

Ο Μαρκίδης αποφασίζει να επιστρέψει στο Άγιον Όρος και να μελετήσει σε βάθος τη μοναστική ζωή, πώς ζουν, τι πιστεύουν οι μοναχοί, τι είναι γενικά η χριστιανική μυστικιστική παράδοση. Στο μεταξύ ο πνευματικός του καθοδηγητής, π. Μάξιμος, έρχεται στην Κύπρο ως ηγούμενος μοναστηριού, κι έτσι ο Μαρκίδης, επωφελούμενος της εκπαιδευτικής του άδειας, το 1997 φθάνει κι εκείνος στο νησί. Συναντά τον Μάξιμο, γίνεται σωφέρ του και στις πολύωρες συζητήσεις τους, πότε οδηγώντας το αυτοκίνητο, άλλοτε σε μακρινούς περιπάτους, άλλοτε καθισμένοι ήρεμα στη σκιά ενός δέντρου, μυείται όλο και περισσότερο στην ορθόδοξη πνευματικότητα.

Εκείνο που καθιστά πολύ ενδιαφέρον το βιβλίο του Μαρκίδη, είναι η σχεδόν μυθιστορηματική παρουσίαση των ιδεών του. Όχι μόνο γιατί διακρίνεται από έντονο βιωματικό χαρακτήρα, αλλά και γιατί είναι γεμάτο από ζωηρούς διαλόγους, περιγραφές χώρων, ακόμα και ιστορικά στοιχεία. Κυρίαρχη προσωπικότητα ο π. Μάξιμος, με τον οποίο ο συγγραφέας διαλέγεται, προβάλλει αντιρρήσεις, εκπροσωπώντας τον επιστημονικό ορθολογισμό, αλλά ταυτόχρονα ακούει προσεκτικά τον λόγο του, ενώ τον παρακολουθεί σ' όλη την πνευματική και κοινωνική του δράση στο νησί. Θέματα όπως η γνώση του Θεού, η αγιότητα και τα θαύματα, η δύναμη της προσευχής, οι άγγελοι και οι δαίμονες, οι κακοί λογισμοί και άλλα, συζητούνται μέσα στο ειδυλλιακό περιβάλλον των βουνών της Κύπρου.

Δεν μπορώ να πω ότι με έπεισε η επιχειρηματολογία του π. Μαξίμου, ούτε ότι μετέβαλα τον ορθολογιστικό τρόπο σκέψης μου. Όμως, βρήκα το βιβλίο ενδιαφέρον, γραμμένο με τρόπο ελκυστικό, με σχεδόν μυθιστορηματικούς χαρακτήρες, με ωραίες περιγραφές, που μας βοηθά να κατανοήσουμε κάπως τον μοναστικό τρόπο ζωής και σκέψης.

• 
  

εο: Γάτα με... γούστο!

Αυτή η γάτα δεν είναι μόνο νιαζάρα και παιχνιδιάρα!

Της αρέσει να κάνει και αισθητικές παρεμβάσεις!

Για την ακρίβεια δεν της αρέσουν τα γυαλιά... Δείτε το βίντεο και θα καταλάβετε!

Επιλέγουμε τις επιχειρήσεις που δίνουν δουλειά σε Έλληνες!

Related Video

o#ixzz2DZHEm7CC